- نائب الصدر (ءِ بُصْصَ)
صدرالدین تبریزی محمد بن محمدرضا مشهور به نائب الصدر تبریز، مؤلف ’فرهنگ عباسی’ است. در کتاب دانشمندان آذربایجان آمده است: نائب الصدر خلف محمدرضا المدعو به صدرالدین تبریزی بوده کتاب لغتی در تاریخ 1225 هجری قمری برای عباس میرزا نائب السلطنه بعنوان فرهنگ عباسی تألیف کرده. (دانشمندان آذربایجان ص 370). مؤلف فهرست کتب خطی مدرسه سپهسالار زیر عنوان ’فرهنگ عباسی’ با نقل عبارت بالا می نویسد: ’و در ص 228 همان کتاب [دانشمندان آذربایجان] بنقل از نگارستان دارا گوید، صدرالدین محمد تبریزی خلف ملاّرضا قاضی عسکر متخلص به شفاء تبریزی است در علوم شرعیه و فنون ادبیّه و لغت عرب ید طولائی داشت و تحصیل علم و ادب را اول در خدمت والدماجد و بعد از آن در عتبات عالیات از آقای سیدمهدی بروجردی و آقا سیدعلی مجتهد و سایر مجتهدین عظام کرده و در اطلاع از مسائل شرعیه و آگاهی از فنون ادبیه بی نظیر است و طبعی موزون دارد و نظم و نثری با حلاوت به لغت پارسی و عربی دارد و له:
انیس الصب فی الحب العناء
فلیس عن العناء له الغناء.
و نیز آقای تربیت در ص 189 [کتاب دانشمندان آذربایجان] در ذیل شفا- ملارضا، پدر مرد نامبردۀ بالا گوید: در حوالی سنۀ 1208 به رحمت ایزدی پیوسته است، و میدانیم که وفات آقای سیدمهدی بروجردی (بحرالعلوم) به سال 1212 و وفات آقا سیدعلی (صاحب ریاضی) به سال 1231 بوده است بنابراین معلوم میشود از علماء قرن سیزدهم هجری بوده و از تصریح خود مؤلف فرهنگ عباسی در دیباچه میدانیم که به سال 1225 شروع به تألیف این کتاب نموده و از اطلاع بر اینکه صدرالدین محمد بن ملارضای مذکور در لغت ید طولائی داشته و در اطلاع از مسائل شرعیه بی نظیر است، گمان نزدیک به یقین پیدا می کنیم که مؤلف این فرهنگ [فرهنگ عباسی] همین صدرالدین محمد بن ملارضا میباشد و مؤلف نگارستان از این فرهنگ وی خبر نداشته که در کتاب خود آن را یاد نکرده و یا تألیف کتاب او پیش از این فرهنگ بوده است. (فهرست کتاب خانه مدرسه عالی سپه سالار ج 2 صص 224-225)
انیس الصب فی الحب العناء
فلیس عن العناء له الغناء.
و نیز آقای تربیت در ص 189 [کتاب دانشمندان آذربایجان] در ذیل شفا- ملارضا، پدر مرد نامبردۀ بالا گوید: در حوالی سنۀ 1208 به رحمت ایزدی پیوسته است، و میدانیم که وفات آقای سیدمهدی بروجردی (بحرالعلوم) به سال 1212 و وفات آقا سیدعلی (صاحب ریاضی) به سال 1231 بوده است بنابراین معلوم میشود از علماء قرن سیزدهم هجری بوده و از تصریح خود مؤلف فرهنگ عباسی در دیباچه میدانیم که به سال 1225 شروع به تألیف این کتاب نموده و از اطلاع بر اینکه صدرالدین محمد بن ملارضای مذکور در لغت ید طولائی داشته و در اطلاع از مسائل شرعیه بی نظیر است، گمان نزدیک به یقین پیدا می کنیم که مؤلف این فرهنگ [فرهنگ عباسی] همین صدرالدین محمد بن ملارضا میباشد و مؤلف نگارستان از این فرهنگ وی خبر نداشته که در کتاب خود آن را یاد نکرده و یا تألیف کتاب او پیش از این فرهنگ بوده است. (فهرست کتاب خانه مدرسه عالی سپه سالار ج 2 صص 224-225)
